Chính sách hưu trí - bài toán đau đầu của chính phủ Pháp

lương hưu bất động sản đóng góp lao động quỹ bảo hiểm nhà nước bão người lao động chính phủ bảo hiểm xã hội nghiên cứu cải cách tiết kiệm

Trong những năm gần đây các nước EU nói chung và Pháp nói riêng luôn quan tâm đến vấn đề ngân sách và nhất là lương hưu. Chính sách hưu trí tại Pháp trong những năm gần đây đã liên tục được cải cách và được tiến hành với vô vàn tranh cãi giữa các "đối tác" xã hội, từ nhà nước, giới chủ cho đến các công đoàn.

Nếu như cải cách năm 2010 của chính phủ dưới thời tổng thống Sarkozy đã xác định độ tuổi nghỉ hưu là 62 thì lập tức bị thay đổi vào năm 2012, sau khi đảng xã hội lên nắm quyền với tân tổng thống Francois Hollande, và kết quả tuổi nghỉ hưu được đẩy lên sớm hơn 2 năm, thành 60 tuổi.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Cuối tháng 2 vừa qua, chính phủ Pháp đã thành lập Ban nghiên cứu những "kịch bản" cải cách chế độ hưu trí trước khi đưa ra bàn thảo chi tiết với các đối tác xã hội như là giới chủ, công đoàn... Nhiệm vụ của ban này là xác định những lộ trình cải cách để đảm bảo cân bằng các chế độ hưu trí trong ngắn, trung và dài hạn; để tăng cường sự công bằng, bền vững và hợp lý đối với người có bảo hiểm xã hội. Những kết luận của ban này sẽ được trình lên chính phủ vào tháng 6 năm nay.

Nhìn chung Chính phủ muốn chấm dứt thâm hụt ngân sách của hệ thống hưu trí vào năm 2020. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng bởi vì tính đến cuối thập kỷ này thâm hụt ngân sách hưu trí cộng dồn lại từ tất cả các chế độ lương hưu khác nhau có thể lên đến 21 tỉ euro, trong đó khu vực cơ quan hành chính là nặng nhất với mức thâm hụt 7 tỉ euro.

Người Pháp lo nghỉ hưu ra sao?

Theo kết quả nghiên cứu toàn cầu của ngân hàng HSBC trong đó tập trung nhiều vào nước Pháp cho thấy: người Pháp không tiết kiệm đủ cho tuổi xế chiều của họ. Thậm chí có tới hơn 1/3 dân Pháp không tiết kiệm gì cho tuổi già và khoảng 23% thừa nhận là không chuẩn bị về hưu một cách đầy đủ. Đa số dân Pháp vẫn chỉ tin và dựa hoàn toàn vào chế độ hưu trí của Nhà nước.

Cũng theo nghiên cứu này, 50% người Pháp coi Nhà nước là nguồn đảm bảo lương hưu cho họ, mà không hề tính đến tình hình thâm hụt ngân sách hưu trí trầm trọng. Đây là chỉ số tin tưởng cao nhất trên thế giới. Trung bình thì trên thế giới chỉ có 16% người dân tin rằng Nhà nước có thể đảm bảo chi trả lương hưu cho họ. Có chăng thì giới trẻ Pháp là kém tin tưởng vào Nhà nước hơn vì chỉ có 30% tin rằng an sinh xã hội sẽ đảm bảo cuộc sống của họ sau khi về hưu. Thay vào đó trào lưu hiện nay là người ta tin vào quyển sổ tiết kiệm hơn, thậm chí tỉ lệ người dồn tiền vào gửi ngân hàng tăng lên so với trào lưu truyền thống là mua bất động sản.

Hệ thống hưu trí của Pháp chủ yếu dựa trên nguyên tắc chia sẻ, những đóng góp của người đi làm được dùng để trả lương hưu cho người về hưu. Hệ thống này bao gồm nhiều chế độ chuyên biệt. Kể từ năm 1990 đến nay đã có rất nhiều cải cách về lương hưu và gây cũng nhiều tranh cãi, mà có thể chia ra làm 3 luồng quan điểm chính: những người muốn giữ nguyên hệ thống đã có; những người muốn cải cách từng phần và những người muốn một chế độ cào bằng với phương pháp tính điểm.

Nói về các chế độ nghỉ hưu thì hiện có rất nhiều văn bản (hơn 600 chế độ cơ bản) và hơn 6.000 các loại văn bản chế độ bổ sung. Nhưng chủ yếu có 3 nhóm chính: một là, khu vực tư nhân bao gồm chế độ lương hưu cơ bản được cộng thêm những phụ cấp theo những chương trình hưu trí khác nhau; hai là, những chế độ hưu trí tự chủ của thợ thủ công, người buôn bán, nghề tự do và Quỹ bảo hiểm xã hội nông nghiệp; và ba là, hưu trí trong khu vực nhà nước với 3 nhóm chính là: Các cơ quan công chức và bệnh viện; viên chức nhà nước và các tổ chức phụ thuộc vào nhà nước không có quỹ hưu trí độc lập; Các chế độ hưu trí đặc biệt ví dụ như ngành đường sắt quốc gia, điện lực, giao thông công cộng Paris...

Sự đa dạng của tuổi nghỉ hưu

Kể từ cải cách hưu trí tại Pháp vào năm 2010, tuổi nghỉ hưu là 62. Tuổi nghỉ hưu để nhận được lương hưu trọn vẹn sẽ dần dần được đẩy lên 67 tuổi. Kể từ 2011, mỗi năm độ tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 4 tháng. Thời gian làm việc và đóng góp là phải từ 160 đến 166 quý. Đây là cơ sở để tính toán những trường hợp nghỉ hưu sớm hoặc là nghỉ hưu muộn.

Trong độ tuổi từ 62 đến 67, người lao động có thể nghỉ hưu ngay cả khi chưa có đủ số thời gian đóng góp vào quỹ lương hưu, nhưng tiền lương hưu sẽ bị khấu trừ. Tất nhiên là cũng có những trường hợp về hưu muộn như khi đến 67 tuổi, dù chưa có đủ số thời gian đóng góp, người lao động vẫn có thể nghỉ hưu mà không bị khấu trừ, tuy nhiên mức lương hưu cơ bản phải được tính dựa trên số quý đi làm.

Những độ tuổi về hưu được điều chỉnh theo chế độ hưu trí khác nhau như đối với người lao động hưởng lương hoặc không hưởng lương trong khu vực khu vực tư nhân tuổi nghỉ hưu là từ 62. Trong khu vực hành chính công, tuổi nghỉ hưu đa dạng hơn: làm việc tập trung tại văn phòng là 62 tuổi nhưng không quá 67 tuổi; từ 52 đến 57 tuổi đối với nghề nghiệp hoạt động ngoài hiện trường có tính nặng nhọc hoặc nguy hiểm, nhưng cũng không quá 62 tuổi.

Trong khi đó một số chế độ đặc biệt thì tuổi nghỉ hưu có thể dao động từ 40 đến 60, tùy theo đặc điểm nghề nghiệp và số năm làm việc.

Lê Hà (P/v thường trú TTXVN tại Pháp)

bất động sản nghiên cứu đóng góp quỹ bảo hiểm lao động lương hưu cải cách người lao động bão chính phủ bảo hiểm xã hội nhà nước tiết kiệm